Dekolonisering onderwijs
In theorie:
Dekolonisering is een kader met een bepaalde historische en politieke benadering. Zie Dekolonisatie voor meer theoretische verdieping.
Historisch gezien hebben koloniale ideeën legitimiteit verkregen via instellingen. De universiteit heeft als meest legitieme kennisproducent in de samenleving een sleutelrol gespeeld bij het rechtvaardigen van kolonialisme. In deze historische context heeft de wetenschap gediend om de Europese koloniale belangen te bevorderen. Dit gaat om alle sociale wetenschappen, geesteswetenschappen en natuurwetenschappen. Het idee van Europese superioriteit was verankerd in de algemene én academische kennis, waarbij de Europese/witte/heteroseksuele/man de objectieve en rationele norm werd. In dit proces werd andere kennis als inferieur en niet objectief geschetst, waardoor ‘ander’ gedachtegoed legitimiteit en status verloor binnen (en dus buiten) de universiteit.
Volgens dekoloniale theorie wordt dit ‘epistemische en discursieve geweld’ vandaag de dag nog steeds in stand gehouden door onder andere de universiteit. Omdat de universiteit een belangrijke en legitimerende functie heeft in de maatschappij, kan deze Eurocentrisch gedachtengoed schadelijk en marginaliserend effect hebben op andere domeinen in de samenleving (bv. economisch, militair, sociaal en politiek).
In de praktijk:
Er bestaan verschillende interpretaties van dekolonisering van het hoger onderwijs. Dekolonisering van het onderwijs kan op verschillende niveaus gepositioneerd worden:
- Institutioneel: Of de universiteit op institutioneel niveau gedekoloniseerd kan worden, is een punt van discussie. Vanuit sommige perspectieven wordt beargumenteerd dat de universiteit op dekoloniale wijze hervormd kan worden. Andere perspectieven zijn van mening dat de universiteit in haar fundament koloniaal is en dat het instituut daarom niet gedekoloniseerd kan worden. Veel dekoloniaal werk wordt daarom verricht buiten de traditionele universiteit.
- Curriculum: Een dekoloniale benadering in het curriculum houdt meestal in dat het Eurocentrisme in het curriculum wordt bestreden doormiddel van diversere lesstof en het contextualiseren/positioneren van perspectieven (zie Positionaliteit).
- Klaslokaal en intrapersoonlijk: Een pedagogieke dekoloniale benadering breekt met koloniale machtsdynamieken in het klaslokaal. Ook kan intentioneel aandacht worden besteedt aan kritische zelf-reflectie en positionaliteit om het afbreken van Eurocentrisch denken te stimuleren. Voor praktische tools, zie bijvoorbeeld hier The Uprising Educational Toolbox: A guide for educators to engage students in decolonizing the mind.