In theorie:
We spreken over een veilige leeromgeving wanneer de omstandigheden ervoor zorgen dat iedere leerling en professional zich gerespecteerd en aanvaard weet, ongeacht religie, afkomst, gender of seksuele geaardheid, en waar men gevrijwaard is van ongeoorloofd gedrag en materieel, psychisch, en fysiek geweld. Ieder individu zou moeten worden beschermd tegen het oplopen van psychologische en fysieke schade, omdat deze schade een negatieve impact kan hebben op zelfvertrouwen en welzijn.
In de praktijk:
Naast verschillende soorten intimidatie, pesterijen, microagressies en aanvallen kunnen discussies over bepaalde controversiële kwesties en onderwerpen om verschillende redenen als bedreigend worden ervaren. Een ‘veilige leeromgeving’ in de klas creëren kan door middel van veel verschillende benaderingen, zoals:
- Regels afspreken aan het begin van de cursus
- Namen correct (leren) uitspreken en verwijzen naar leerlingen met hun correcte voornaamwoorden
- Uitdagend gedrag aanpakken en gebruiken als leermomenten
- Het gebruiken van micro-affirmaties (bijv. actief luisteren en emoties/ervaringen valideren)
- Het hanteren van een ‘diversity & inclusion statement’ in de syllabus
Maatschappelijke discussie:
Ondanks dat veilige leeromgeving modellen vaak wordt nagestreefd, bestaat er ook kritiek op het idee en de uitvoering van ‘de veilige leeromgeving’, omdat het vaak niet in verband gebracht met de grotendeels helemaal niet zo veilige samenleving waarin men buiten de instelling in leeft. Het zou dus onmogelijk zijn om gemarginaliseerde personen binnen de instelling complete veiligheid te garanderen. Bovendien betekent ‘veiligheid’ vaak iets anders voor de een dan voor de ander: voor de een is dat volledige vrijheid van meningsuiting, wat ten koste kan gaan van hoe veilig een ander zich voelt. ‘Een veilige leeromgeving’ is dus vaak lastig te generaliseren en te hanteren en zal samen vormgegeven moeten worden.